Przepisy prawa polskiego określają (i waloryzują każdego roku) wysokość minimalnej stawki godzinowej płaconej zleceniobiorcom lub innym osobom fizycznym świadczącym usługi przedsiębiorcom albo innym jednostkom organizacyjnym. Jaka najniższa dopuszczalna prawem stawka godzinowa obowiązuje w 2024 roku? Jeżeli minimalna stawka godzinowa nie jest płacona, to zleceniodawca może zapłacić od 1000 zł a nawet 30.000 zł kary.
Kwoty minimalnej stawki godzinowej w 2024 roku
W myśl rozporządzenia Rady Ministrów z 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. (Dziennik Ustaw - pozycja 1893), kwoty minimalnej stawki godzinowej w 2024 r., wynoszą:
- od 1 stycznia 2024 r. – 27,70 zł brutto (ok. 21,75 zł netto), a
- od 1 lipca 2024 r. – 28,10 zł brutto (ok. 22,05 zł netto).
Są to minimalne stawki godzinowe dla umów zlecenia i innych podobnych umów cywilnoprawnych. Te minimalne stawki godzinowe przysługują przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi. Ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę za „przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi” uważa:
a) osobę fizyczną wykonującą działalność gospodarczą zarejestrowaną w Rzeczypospolitej Polskiej albo w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej lub państwem Europejskiego Obszaru Gospodarczego, niezatrudniająca pracowników lub niezawierająca umów ze zleceniobiorcami (czyli tzw. samozatrudniony) albo
b) osobę fizyczną niewykonującą działalności gospodarczej
– która przyjmuje zlecenie lub świadczy usługi na podstawie umów, o których mowa w art. 734 (umowa zlecenia) i art. 750 (umowy o świadczenie usług) Kodeksu cywilnego, na rzecz przedsiębiorcy lub na rzecz innej jednostki organizacyjnej, w ramach prowadzonej przez te podmioty działalności.
Jak obliczać i wypłacać wynagrodzenie na zleceniu?
Ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę w art. 8a-8c określa zasady ustalenia wynagrodzenia zleceniobiorców i innych osób świadczących podobne usługi przedsiębiorcom albo innym jednostkom organizacyjnym. W przypadku umów, o których mowa w art. 734 i art. 750 Kodeksu cywilnego, wykonywanych przez przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi, wysokość wynagrodzenia powinna być ustalona w umowie w taki sposób, aby wysokość wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług nie była niższa niż wysokość minimalnej stawki godzinowej.
Jeżeli wysokość wynagrodzenia ustalonego w umowie nie zapewnia przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi otrzymania za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług wynagrodzenia w wysokości co najmniej minimalnej stawki godzinowej, to przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi przysługuje wynagrodzenie w wysokości obliczonej z uwzględnieniem minimalnej stawki godzinowej.
Co więcej, jeżeli kilka osób przyjmuje zlecenie lub zobowiązuje się świadczyć usługi wspólnie, każdej z tych osób przysługuje wynagrodzenie ustalone z uwzględnieniem minimalnej stawki godzinowej.
Nie można zrzec się prawa do minimalnej stawki godzinowej ani ustalić innej niż pieniężna formy wypłaty wynagrodzenia.
Ponadto na zleceniach i innych podobnych umowach zawartych na czas dłuższy niż 1 miesiąc, wypłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej trzeba dokonywać co najmniej raz w miesiącu.
Jak potwierdzać liczbę godzin na zleceniu?
W przypadku ww. umów zlecenia i podobnych strony mają obowiązek określenia w umowie sposobu potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług.
Gdy umowa nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej, przedsiębiorca albo inna jednostka organizacyjna, przed rozpoczęciem wykonania zlecenia lub świadczenia usług, ma obowiązek potwierdzić przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej ustalenia co do sposobu potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług.
Jeżeli strony nie określą w umowie sposobu potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług, to przepisy wymagają, by przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi przedkładał w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej informację o liczbie godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług, w terminie poprzedzającym termin wypłaty wynagrodzenia.
Wyżej wskazanych zasad nie stosuje się do wykonującego zlecenie lub świadczącego usługi w przypadku skierowania takich osób do wykonania zlecenia lub świadczenia usług na podstawie przepisów ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1563). W takim przypadku pracodawca użytkownik, na rzecz którego jest wykonywane zlecenie lub są świadczone usługi, prowadzi ewidencję liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług.
Jeżeli kilka osób przyjmuje zlecenie lub zobowiązuje się świadczyć usługi wspólnie, potwierdzanie liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług następuje odrębnie w stosunku do każdej z tych osób.
Przedsiębiorca albo inna jednostka organizacyjna, na rzecz której jest wykonywane zlecenie lub są świadczone usługi, ma obowiązek przechowywać dokumenty określające sposób potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług oraz dokumenty potwierdzające liczbę godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług przez okres 3 lat od dnia, w którym wynagrodzenie stało się wymagalne.
Kiedy nie trzeba płacić minimalnej stawki godzinowej na zleceniu i podobnych umowach?
Wyżej wskazanych zasad dot. minimalnej stawki godzinowej (art. 8a-8c ustawy o minimalnym wynagrodzeniu) nie stosuje się do:
1) umów, o których mowa w art. 734 i art. 750 Kodeksu cywilnego, jeżeli o miejscu i czasie wykonania zlecenia lub świadczenia usług decyduje przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi i przysługuje mu wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne;
2) umów dotyczących usług opiekuńczych i bytowych realizowanych poprzez prowadzenie rodzinnego domu pomocy na podstawie art. 52 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1876);
3) umów:
a) o pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej,
b) o utworzeniu rodziny zastępczej zawodowej lub rodzinnego domu dziecka,
c) w przedmiocie prowadzenia rodzinnego domu dziecka,
d) w przedmiocie pełnienia funkcji rodziny pomocowej,
e) w przedmiocie pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego,
f) w przedmiocie pełnienia funkcji wychowawcy wyznaczonego do pomocy w kierowaniu placówką opiekuńczo-wychowawczą typu rodzinnego, w przypadku gdy w tej placówce nie ma zatrudnionego dyrektora
- jeżeli ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone nieprzerwanie przez okres dłuższy niż 1 doba;
4) umów dotyczących usług polegających na sprawowaniu opieki nad grupą osób lub osobami podczas wypoczynków lub wycieczek - jeżeli ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone nieprzerwanie przez okres dłuższy niż 1 doba;
5) umów dotyczących usług opieki domowej nad osobą niepełnosprawną, przewlekle chorą lub w podeszłym wieku, gdy w związku z ich wykonywaniem osoba świadcząca usługi zamieszkuje wspólnie z podopiecznym w jego mieszkaniu lub domu, a ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone jednej osobie lub wspólnie zamieszkującej rodzinie nieprzerwanie przez okres dłuższy niż jedna doba, z wyjątkiem przypadku świadczenia usług we wszelkich placówkach świadczących całodobowe usługi dla osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych lub w podeszłym wieku.
Przez dobę, o której mowa wyżej w pkt 3, 4 i 5, należy rozumieć 24 kolejne godziny poczynając od godziny, w której następuje rozpoczęcie świadczenia usług.
Przez wynagrodzenie prowizyjne, o którym mowa wyżej w pkt 1, należy rozumieć wynagrodzenie uzależnione od wyników:
1) uzyskanych przez przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi w ramach wykonania zlecenia lub świadczenia usług lub
2) działalności przedsiębiorcy albo innej jednostki organizacyjnej, na rzecz których jest wykonywane zlecenie lub są świadczone usługi
- takich jak liczba zawartych umów, wartość zawartych umów, sprzedaż, obrót, pozyskane zlecenia, wykonane usługi lub uzyskane należności.
Kary dla przedsiębiorców, którzy nie płacą minimalnej stawki godzinowej
Zgodnie z art. 8e ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę każdy, kto, będąc przedsiębiorcą albo działając w imieniu przedsiębiorcy albo innej jednostki organizacyjnej, wypłaca przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi wynagrodzenie za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług w wysokości niższej niż obowiązująca wysokość minimalnej stawki godzinowej, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Orzekanie w sprawach o takie czyny następuje w trybie przepisów ustawy z 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.