Wypadek przy pracy – zarówno dla poszkodowanego, jak i osoby zatrudniającej – jest bardzo stresującą sytuacją, z którą wiąże się wiele formalności. Zleceniobiorcy zazwyczaj obawiają się, że nie mają prawa do zasiłku z ZUS-u z tytułu wypadku, a znowu na zleceniodawcach leży obowiązek poprawnego rozliczenia poszkodowanego. Czy wypadek przy pracy zleceniobiorcy już w pierwszym dniu pracy jest podstawą do wypłaty poszkodowanemu zasiłku?

Obowiązkowe a dobrowolne ubezpieczenie zleceniobiorcy

Zgodnie z przepisami art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zleceniobiorcy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym:

emerytalnemu;

rentowemu;

wypadkowemu.

Natomiast zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zleceniobiorcy podlegają obowiązkowo również pod ubezpieczenie zdrowotne.

Istnieją jednak wyjątki od powyższej zasady – gdy zleceniobiorca posiada inny tytuł do ubezpieczeń, to w takim przypadku dochodzi u niego do zbiegu tytułów do ubezpieczeń. W tej sytuacji możliwe jest zwolnienie zleceniobiorcy oraz zleceniodawcy z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy zlecenia po spełnieniu określonych warunków.

Zbieg tytułów ubezpieczeń - umowa o pracę a umowa zlecenie u innego pracodawcy

Kilka umów zlecenia - która będzie tytułem do ubezpieczenia?

Co do zasady ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne są dla zleceniobiorcy obowiązkowe, ale ubezpieczenie chorobowe już nie.

Zleceniobiorca ma prawo wyboru i może, ale nie musi, podlegać pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy

Przystąpienie do tego ubezpieczenia gwarantuje zleceniobiorcy – po przejściu przez 90-dniowy okres wyczekiwania – prawo do świadczeń z ZUS-u w razie niezdolności do wykonywania pracy w ramach zawartych umów zleceń.

Definicja „wypadku przy pracy”

Przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych określają, iż za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło:

podczas lub w związku z wykonywaniem przez osobę zatrudnioną zwykłych czynności albo poleceń przełożonych;

podczas lub w związku z wykonywaniem przez osobę zatrudnioną czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia;

w czasie pozostawania osoby zatrudnionej w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Wypadek przy pracy zleceniobiorcy

Zleceniobiorca zgłoszony do ubezpieczeń społecznych, w tym do ubezpieczenia wypadkowego, objęty zostaje prawem do świadczeń z ZUS-u z tytułu wypadku przy pracy już od pierwszego dnia jego zgłoszenia w ZUS-ie.

Prawo do świadczeń z ZUS-u z tytułu wypadku przy pracy przysługuje zleceniobiorcy już od pierwszego dnia zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. W tej sytuacji nie występuje okres wyczekiwania. Zleceniobiorca zgłoszony do ubezpieczeń społecznych, a niezgłoszony do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, również ma prawo do zasiłku z ZUS-u w przypadku wystąpienia wypadku w pracy.

Zleceniobiorcom zgłoszonym do ubezpieczenia wypadkowego przysługują takie same świadczenia socjalne jak pracownikom zatrudnionym w oparciu o umowę o pracę. Wypadek przy pracy zleceniobiorcy traktowany jest tak jak wypadek przy pracy osoby na umowie o pracę.

Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru, na podstawie dokumentów potwierdzających przyczyny jego powstania.

Istotnym jest jednak fakt, że aby zleceniobiorca zyskał prawo do zasiłku z tytułu wypadku, wypadek przy pracy musi nastąpić w okresie ubezpieczenia z danego tytułu i podczas wykonywania czynności związanych z danym tytułem ubezpieczenia. Oznacza to, że jeżeli zleceniobiorca nie jest zgłoszony z tytułu umowy zlecenia do ubezpieczenia wypadkowego, ale posiada tytuł do tego ubezpieczenia wynikający np. z umowy o pracę, wówczas w sytuacji gdy uległ on wypadkowi w trakcie realizacji zlecenia, nie będzie to podstawą do przyznania świadczeń z ZUS-u.

Wyrok Sądu Okręgowego w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sygn. akt V Ua 40/13

„[...] W myśl art. 3 ust 1 ustawy wypadkowej za wypadek przy pracy uważa się bowiem nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Art. 3 ust. 3 pkt 6 cyt. ustawy stanowi, iż za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług.

Ochroną wypadkową są więc objęte, poza pracownikami, także osoby wykonujące czynności na podstawie m.in. umowy zlecenia. Za niepracowniczy wypadek przy pracy uważa się jednak tylko zdarzenie, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu (innego niż stosunek pracy) i podczas wykonywania czynności związanych z danym tytułem ubezpieczenia. Związek zdarzenia z działalnością (z danym tytułem ubezpieczenia) jest więc tu dużo węższy niż przy stosunku pracy (por. Komentarza do ustawy wypadkowej pod red. Doroty Dzienisiuk, publ. ABC nr 96999).

[...] z uwagi na fakt, że do zdarzenia będącego przedmiotem rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie doszło w trakcie wykonywania czynności niewchodzących w zakres wiążącej odwołującego umowy zlecania, zdarzenie to nie może zostać uznane za wypadek przy pracy”.

Wypadek przy pracy zleceniobiorcy – podsumowanie

Zleceniobiorca zgłoszony do ubezpieczeń społecznych ZUS obowiązkowo podlega pod ubezpieczenie wypadkowe. Prawo do świadczeń z ZUS-u z tytułu wypadku przy pracy przysługuje zleceniobiorcy już od pierwszego dnia zgłoszenia do ubezpieczenia wypadkowego. W tym przypadku nie występuje okres wyczekiwania na prawo do zasiłków – odmiennie od prawa do zasiłków z tytułu ubezpieczenia chorobowego.